Rikthimi i vinilit ne industrine e muzikes eshte tashme nje realitet! Ne Europe ketu e 10 vjet vinili eshte rikthyer fuqishem si domosdoshmeri per te shijuar muziken e vertete. Disqet e vinilit, paten nje renie te madhe me ardhjen e kasetes dhe Cd-s por tashme ato jane rigjalleruar si sfinksi duke shkundur plurin e gjate te tre dekadave. Pas nje letargjie te thelle neper biblioteka, rafte apo magazina, jane adoloshentet e sotem ata qe germojne neper garazhet e prinderve te tyre per te gjetur nje vinyl apo printim te vecante nga grupet dhe artistet e njohur. Kjo sepse vinili ka mbetur mjeti i vetem ne epoken e sotme digjitale qe ruan me besnikëri tingujt analoge te rregjitrimit dhe riprodhon audion ashtu sikurse eshte degjuar ne studio. Muzika e rregjistruar ne vinil eshte muzike analoge, eshte muzika e vertete ashtu sikurse eshte luajtur live ne studio nga artisti. Ajo nuk perpunohet, nuk permiresohet as nuk zbukurohet sic behet sot rendomte ne cdo studio me muziken dixhitale.
Por cfare eshte Vinili?
Vinili eshte nje material i presuar ne formen e nje disku. Ai perbehet nga pelleta ose biskota poluvinili i cili ngjeshet ne prese nga te dyja anet ne baze te stampes origjinale ose Master Vinyl nga i cili pastaj stampohen disqet e tjere te vinilit. Prej fillimit te viteve 50, rregjistrimi ne studio behet ne nje disk alumini te mbuluar me nitrocelluloze (ose ndryshe pllake lacquer). Ne procesin e rregjistrimit, gjilpera perpunon tingullin dhe i kthen ato ne gervishtje kanalesh te hollane Lacquer, sic jane fiks kanalet qe shikohen edhe me sy ne nje disk vinili. Ky eshte procesi me i rendesishem ne Vinil sepse kenga nga melodi kthehet ne dicka te prekshme. Rregjstrimi behet ne rreth 20 me 30 minuta ne nje pllake normale 33 inch. Zakonisht basi krijon kanale me te thella dhe te theksuar dhe merr me shume kohe, por e njejta gje ndodh edhe kur frequencat jane shume te larta. Por ne pergjithesi ne baze te rregjistrimit qe behet, nje vinyl LP (long play) ka rreth 20-30 min kenge nga njera ane e tij dhe 20 me 30 min nga ana tjeter. Ne rastet ku rregjstrimi behet me 45 rrotullime ne minute (quhet pllake 45 rpm) ka me pak rregjistrim ne kenge, rreth 10- 15 min.
Pasi behet rregjstrimi ne lacquer, formati i rregjistruar eshte shume delikat dhe duhet te perpunohet shpejte me procese te ndryshme electro kimike per tu mos ndryshuar tingulli origjinal dhe per te krijuar sa pare Pllaken Master prej argjendi dhe nikeli. Kjo pllake do te jete baza per te printuar te gjitha vinilat e tjere. Ajo zakonisht behet ne disa kopje (5 ose 10) dhe pasi degjohet dhe miratohet nga artisiti fillon printimi masiv. Printimi dhe prerja behet ne presa te fuqishme ne 100 ton presion dhe ne rreth 200 grade temperature per te ngjeshur pelletin e vinilit dhe per te krijuar kopjen e vinilit qe ne mbajme ne dore. Ky process printimi ne Lacquer eshte procesi me i njohur dhe me i perhapur i prodhimit te vinilit dhe cilesohet si dhe procesi me i mire per te shijuar muziken analoge te vinilit.
Ndryshimi me muziken dixhitale
Te gjitha disqet e vinilit, te prodhuara rishtazi apo qe ne vitet 50 mund te luhen ne gramafonat e rinj qe ka ne treg por edhe ne gramafona te vjeter nese ata jane ende funksionale. Vinili nuk e humbet vetine e tille, nuk prishet nga koha dhe nese eshte i mirembajtur degjohet ashtu sikurse 50 vjet me pare. Muzika e tij e ngrohte, e plote dhe e paster, eshte arsyeja pse ai konsiderohet superior nga te gjitha llojet e tjera muzikore dixhitale. Por pse ndodh kjo? Arsyeja eshte se tingulli analog eshte tingulli i plote i natyres, ashtu i sikurse ne e flasim. Vinili permban te gjitha frequencat e muzikes, qofte ato qe ne degjojme, qofte ato qe ne nuk degjojme, por i ndjejme.
Nga ana tjeter, muzika dixhitale ne CD, Spotify, Youtube eshte muzike se ciles frequencat qe nuk degjohen me vesh i jane prere (thene thjesht) qe te mos zej shume vend ne pllake. Prandaj nje CD ka rreth dyfishin e kengeve te nje album vinili ose edhe me shume. Sepse ne CD, muzika ose audio eshte nje seri numrash binare (010010110) qe nuk jane tashme rregjistruar ne menyre fizike por jane data qe ruhen dhe lexohen nga nje laser. CDja ka nje rezolucion 44kh/16 bit qe tregon cilesine e audios qe ky format muzike ka. Akoma me keq eshte formati i muzikes Mp3 i cili nga ana e cilesise eshte edhe me dobet se Cd sepse nese Cdja ka 1411 kilobitspersec (kbps), mp3 ka 96 me 320 kbps. Prandaj muzika ne Cd na duket shume here me e mire dhe me cilesore se ne youtube apo edhe ne spotify.
Ne rastin e vinilit nuk kemi asnje lloj kompresimi te signalit audio. Audioja ose sound wave ne vinyl rregjistrohet me nje process electromagnetic nga gjilpera ne lacquer. Krejt ndryshe nga procesi i sinjalit dixhital qe ne fakt eshte nje paraqitje e nje sampli numerik ne nje sequence. Dmth si puna e nje filmi me fotografi te ndryshme. Pavaresisht se veshi yne nuk e kupton kete sample numerik, vete procesi i dixhitalizimit i ka heq shpirtin sinjalit origjinal to audios dhe tashme ne degjojme nje gje te perpunuar binarik.
Kur degjon nje vinil, degjon audion origjinale, degjon te gjitha frequencat sic jane te rregjistruara ne studio, perfektet dhe imperfektet, ato qe degjon me vesh dhe ato qe i ndjen. Me vinyl degjon audion e vertete.
Gramafon, Nentor 2024
Ku mund të blini disqe vinili?
Ne Gramafon do te gjeni nje game te gjere vinilesh nga te gjitha zhanret muzikore. Artiste te medhenj dhe grupe qe kane lene histori ne muziken boterore. Dyqani yne Gramafon eshte dyqani i pare Record Store hapur ne Shqiperi ne 2019 si pasion per muzike te mire analoge. Te gjitha albumet tona importohen nga Europa perendimore dhe me tej. Gjithashtu, mund të blini me lehtësi disqe origjinale nga dyqani ynë online gramafon.al, pa pasur nevojë të vizitoni dyqanin tonë fizik në Tiranë. Ju mund të zgjidhni me lehtësi nga përzgjedhja jonë e pasur, dhe ne do t’jua dërgojmë me mënyrën tuaj të preferuar.
Jia vlen të vizitoni rregullisht faqen tone on line ne web por edhe ne Insta @gramafon_al sepse ne vazhdimisht sjellim artistë dhe tituj të rinj.
